Ο αντίκτυπος του δικαιώματος εκπαίδευσης στη δημόσια υγεία και οικονομία

Το δικαίωμα στην εκπαίδευση κατοχυρώνεται από το άρθρο 14 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και το άρθρο 2 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου (εφεξής «Π.Π.Π»), κατά απόλυτο θα μπορούσε να πει κανείς τρόπο, αφού μοναδικός περιορισμός αποτελούν οι θρησκευτικές, φιλοσοφικές και παιδαγωγικές πεποιθήσεις των γονέων.

Αντιθέτως, στο Σύνταγμα μας, ναι μεν το δικαίωμα στην εκπαίδευση συμπεριλαμβάνεται στις θεμελιώδης ελευθερίες του ανθρώπου, εντούτοις στο άρθρο 20 διατυπώνεται ευρύ, γενικό και αόριστο φάσμα περιορισμών που δύνανται να περιορίσουν και/ή να στερήσουν το δικαίωμα αυτό. Στο παρόν θα περιοριστούμε μόνο στις αναφορές του άρθρου 20 για περιορισμό προς το συμφέρον της δημόσιας υγείας και/ή προς προστασία των δικαιωμάτων και ελευθεριών άλλων προσώπων.

Η πανδημία, σταδιακά, άρχισε να εξαλείφεται και καθημερινώς παρατηρούμε ότι διαπιστώνονται όλο και λιγότερα κρούσματα ή τουλάχιστον έχουν περιοριστεί σε μονοψήφιο αριθμός. . Άραγε αυτό είναι αρκετό για το επανάνοιγμα των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων προκειμένου την ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής χρονιάς; Η κυβέρνηση έχει ήδη εξαγγείλει την σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων σε διάφορες φάσεις, με πιο σημαντική, για σκοπούς του παρόντος άρθρου, την επερχόμενη στις 21 Μαΐου. Η ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής χρονιά αποτελεί μείζον ζήτημα για το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, το οποίο, εξ όσων φαίνεται, προσπαθεί με κάθε τρόπο να επιτευχθεί αυτός ο στόχος. Είναι όμως το δικαίωμα στην εκπαίδευση ύψιστης σημασίας, λαμβανομένου υπόψη των υφιστάμενων δεδομένων; Όχι. Είναι βεβαίως φανερό ότι ο νομοθέτης, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, θέλησε να συμπεριλάβει το δικαίωμα στην εκπαίδευση στην κατηγορία των θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων. Τι γίνεται όμως όταν αυτό έρχεται σε ρήξη με συλλογικά ανθρώπινα δικαιώματα, και δη του δικαιώματος στη ζωή/δημόσια υγεία (άρθρο 7 του Συντάγματος) και του δικαιώματος άσκησης επικερδούς επαγγέλματος και/ή επιχειρήσεως (άρθρο 25 του Συντάγματος) το οποίο είναι άρρηκτα συνυφασμένο με το δικαίωμα της αξιοπρεπούς διαβίωσης (άρθρο 9 του Συντάγματος).

Αυτό λοιπόν που χρήζει εξέτασης είναι εάν η διοίκηση έλαβε το λιγότερο επαχθές μέτρο για τη διασφάλιση και προαγωγή του δικαιώματος στην εκπαίδευση έναντι της προστασίας των άλλων αναφερόμενων δικαιωμάτων; Αποτελεί αδιαμφησβήτητο γεγονός ότι η λήψη των περιοριστικών μέτρων ήταν αναγκαία για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας, ωστόσο έχει προκαλέσει τεράστια ζημιά στον ιδιωτικό τομέα. Με αφορμή την πρόσφατη αναφορά σε αριθμό κρουσμάτων σε σχολείο, από μαθητές της 3ης λυκείου, οι οποίοι, εν αντιθέσει με τους υπόλοιπους μαθητές, έχουν επιστρέψει στα σχολεία, κρίνεται, κατά την άποψη μου, επιβεβλημένη η αναθεώρηση της απόφασης για επιστροφή όλων των μαθητών στα σχολεία. Καταρχάς, να σημειώσουμε το προφανές, δηλαδή ότι για την ολοκλήρωση της σχολικής χρονιάς έχει εναπομείνει περίπου ένας μήνας.

Εφόσον, οι μαθητές θα επιστρέψουν στα σχολεία εύλογα αναμένει κανείς ότι θα υποβληθούν σε εξετάσεις προκειμένου τη διαπίστωση αν είναι θετική στον ιό. Είναι η διοίκηση έτοιμοι να ανταποκριθεί σε αυτή τη δοκιμασία; Υπάρχουν οι υποδομές για να φιλοξενήσουν τους μαθητές, δεδομένων και των μέτρων για την προσωπική του υγεία και κατ’ επέκταση των οικογενειών τους; Τι θα γίνει σε περίπτωση αύξησης των κρουσμάτων ένεκα της επιστροφής των μαθητών στα σχολεία, που θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε νέο lockdown; Ποιος θα αποζημιώσει τον επιχειρηματία ο οποίος θα αναγκαστεί για άλλη μια φορά να αναστείλει τις εργασίες του, ποσό μάλλον να διακόψει αυτές; Σε περίπτωση παύσης εργασιών μίας επιχείρησης ποιος θα αποζημιώσει τους ανέργους; Είναι η οικονομία της Κύπρου έτοιμοι να ανταπεξέλθει σε όλα αυτά ή θα εφαρμόσουμε και πάλι το πλάνο αποκοπής μισθών/συντάξεων, νόμιμα πλέον; Είναι το δικαίωμα στην εκπαίδευση τόσο σημαντικό ώστε να θυσιάσουμε μία ανθρώπινη ζωή, έστω και στην εξαιρετικά μειωμένη πιθανότητα να συμβεί αυτό;

Αξίζει να υποβάλλουμε ένα πρόσωπο στην ταλαιπωρία της καραντίνας και περιορισμού επειδή το παιδί του μετέφερε το ιό από το σχολείο;

Αλέξανδρος Χ. Αλεξάνδρου Δικηγόρος – Νομικός